Από τα σχολικά μου χρόνια στο εξαιρετικό και προοδευτικό για την εποχή του ιδιωτικό σχολείο «Ηράκλειος Σχολή» στις αρχές της δεκαετίας του 1970 (έπαψε δυστυχώς να λειτουργεί εδώ και 25 χρόνια), θυμάμαι σε μία από τις τάξεις του εξατάξιου Γυμνασίου την γνωστή από την δουλειά της σε αρχαιοελληνικά κείμενα (εκδ. Πατάκης) φιλόλογο Αγγελική Μπατζόγλου να μας διδάσκει Ιστορία. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο εξαιρετική φιλόλογος ήταν αλλά και πόσο φρικτή στο μάθημα της Ιστορίας. Στεκόταν όρθια στην έδρα, έσφιγγε την ζώνη του παλτού της σφιχτά στην μέση και παρέδιδε Ιστορία επαναλαμβάνοντας απ’ έξω το βιβλίο. Ήταν φανερό πως δίδασκε ένα μάθημα που δεν την ενδιέφερε και δεν της άρεσε καθόλου. Αντιθέτως, στην ανάλυση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας και στην εξέταση νεοελληνικών κειμένων σε άλλες τάξεις ήταν αξιοθαύμαστη για την ευρύτητα των γνώσεών της και την εμβάθυνση που είχε επιτύχει σε θέματα που αποτελούσαν το κύριο ενδιαφέρον της.

Πριν από λίγες μέρες, έμαθα ότι σε μεγάλο δημόσιο σχολείο της Αθήνας μία καθηγήτρια της Ιστορίας στις τάξεις του Γυμνασίου έκανε το μάθημά της ως εξής: Διάβαζε το μάθημα της ημέρας από το βιβλίο φωναχτά στους μαθητές, τους υποδείκνυε τι έπρεπε να υπογραμμίσουν για να το μάθουν για τις εξετάσεις και μετά ρώταγε τα παιδιά τι καταλάβανε από το μάθημα που μόλις είχανε διαβάσει. Έτσι, έκανε μία στείρα συζήτηση, διορθώνοντας τα παιδιά εάν έλεγαν κάτι λανθασμένο και διαφορετικό από αυτό που αναφερόταν στο σχολικό βιβλίο. Ίδια περίπου μεθοδολογία έχω επίσης διαπιστώσει ότι συμβαίνει από ορισμένους καθηγητές και καθηγήτριες και σε ιδιωτικά σχολεία. Μάλιστα είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο στον ηλεκτρικό, στο μετρό και στα λεωφορεία νεαρές καθηγήτριες να διαβάζουν το σχολικό βιβλίο της Ιστορίας για να ξέρουν τι περίπου λέει το μάθημα της ημέρας πριν το παραδώσουν. Παρατηρήστε το φαινόμενο και ρωτήστε αυτούς τους αναγνώστες για να διαπιστώσετε του λόγου το αληθές

Το συμπέρασμα των δύο παραδειγμάτων μας παραπάνω είναι ότι, σε γενικές γραμμές, η διδασκαλία της Ιστορίας στην σχολική τάξη δεν έχει αλλάξει. Είτε, στην καλύτερη περίπτωση, η καθηγήτρια μαθαίνει η ίδια το μάθημα της Ιστορίας παπαγαλία και το παραδίδει στα παιδιά του σχολείου είτε, ακόμη χειρότερα, το διαβάζει φωναχτά από το βιβλίο. Έτσι, βέβαια, δεν είναι δυνατόν να εμφυσήσει οποιαδήποτε αγάπη για την Ιστορία στα παιδιά. Τα παιδιά, είτε θα είναι και αυτοί άριστοι παπαγάλοι που θα βαθμολογηθούν με 20 χωρίς να έχουν μάθει τι είναι Ιστορία, είτε θα έχουν τεράστιες δυσκολίες να θυμηθούν τις λεπτομέρειες που αναφέρει το σχολικό εγχειρίδιο και θα αξιολογηθούν με χαμηλούς βαθμούς.

Η διδασκαλία της Ιστορίας, όμως, πρέπει να είναι αφ’ ενός διασκέδαση και αφ’ ετέρου μαθητεία. Ο μαθητής του Γυμνασίου, στον οποίο θα αναφερθούμε σ’ αυτό το άρθρο, πρέπει να μάθει φυσικά τα βασικά ιστορικά γεγονότα αλλά πρέπει και να εξασκηθεί στην έρευνα, στην υποστήριξη απόψεων με επιχειρήματα και δεδομένα, στον διαχωρισμό των σημαντικών σημείων ενός γεγονότος από τις λεπτομέρειες αλλά και στην ανάπτυξη των γνώσεών του με οργανωμένο τρόπο.

Θα προσπαθήσουμε, λοιπόν, να δείξουμε πως μπορούν να συμβούν όλα αυτά και μάλιστα με την χρήση των νέων τεχνολογιών. Πριν όμως αναπτύξουμε το μοντέλο διδακτικής της Ιστορίας που εμείς θεωρούμε ως ιδανικό, πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό ότι ο μελλοντικός καθηγητής του μαθήματος στην μέση εκπαίδευση πρέπει να είναι εξοικειωμένος με την χρήση Η/Υ, με το Διαδίκτυο, με την χρήση μηχανών προβολής εικόνας αλλά φυσικά να γνωρίζει άριστα και τις εξελίξεις της επιστήμης του. Δυστυχώς, τίποτα από τα παραπάνω δεν διδάσκονται στο ελληνικό πανεπιστήμιο, τουλάχιστον σε βαθμό που να μπορεί ο νέος καθηγητής να τα εφαρμόσει στην σχολική τάξη. Μάλιστα η έλλειψη επιστημονικής ενημερώσεως των νέων Καθηγητών Ιστορίας ανασύρει στην επιφάνεια την έλλειψη επιστημονικής (όχι συνδικαλιστικής) ενώσεως καθηγητών Ιστορίας στην μέση εκπαίδευση, η οποία θα εξέδιδε ένα περιοδικό και άλλα έντυπα με θέματα που αφορούν την πρόοδο της ιστορικής επιστήμης αλλά και της διδακτικής της Ιστορίας για την ενημέρωση των νέων συναδέλφων, θα διοργάνωνε επιστημονικές συζητήσεις, συνέδρια κλπ. Το ελληνικό Ανιστόρητον προσπαθεί από το 1997 να δώσει ένα βήμα επιστημονικών απόψεων στους έλληνες καθηγητές Ιστορίας αλλά δυστυχώς η ανταπόκριση είναι ελάχιστη είτε διότι οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν καμία εξοικείωση με Η/Υ και άρα δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του περιοδικού είτε διότι ο αριθμός των ελλήνων ιστορικών από την μέση εκπαίδευση που μπορούν να συντάξουν ένα κείμενο διδακτικών ή επιστημονικών απόψεων είναι ελάχιστος έως μηδενικός. Ας ελπίσουμε ότι η κατάσταση θα αλλάξει στο μέλλον. Τώρα ας γυρίσουμε στο κυρίως θέμα μας.

Η εφαρμογή, λοιπόν, του μοντέλου που περιγράφεται παρακάτω προϋποθέτει την ύπαρξη υλικοτεχνικής υποδομής (Η/Υ, DVD, βίντεο κλπ) αλλά και ανάλογου εκπαιδευτικού υλικού. Σήμερα, το ιστορικό εκπαιδευτικό υλικό είναι άφθονο και μπορεί να αποκτηθεί εύκολα είτε δωρεάν είτε σε χαμηλές τιμές. Ιστορικά εκπαιδευτικά προγράμματα προβάλλει περιστασιακά η δημόσια τηλεόραση (ΕΤ1, ΝΕΤ, ΕΤ3) αλλά και σε μεγάλους αριθμούς και ποικιλία η ιδιωτική NOVA με ελληνικούς υπότιτλους (Discovery Channel και National Geographic Channel). Το υλικό αυτό μπορεί να γραφεί σε βιντεοταινία ή DVD και να προβληθεί όποτε είναι ανάγκη στις σχολικές τάξεις χωρίς να παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών εφ’ όσον η αναμετάδοση πραγματοποιείται για εκπαιδευτικούς σκοπούς και στα πλαίσια που ορίζει ο νόμος 2121 του 1993 "Περί πνευματικής ιδιοκτησίας" (ΦΕΚ 25/Α/4-3-1993).

Αφού θέσαμε το απαραίτητο πλαίσιο του προτύπου ιστορικής διδασκαλίας που πρόκειται να συζητήσουμε, ας παρακολουθήσουμε τώρα πώς ο καθηγητής Ιστόριος Θούκυς που διδάσκει Ιστορία στην Α’ Γυμνασίου θα κάνει σήμερα το μάθημα για τον Μυκηναϊκό κόσμο. Ο Θούκυς γνωρίζει πως για να κάνει το μάθημα της Ιστορίας ενδιαφέρον πρέπει να το συνδυάσει με ακίνητες εικόνες, ταινίες και ήχους. Όμως, οι μαθητές πρέπει επίσης να κατανοήσουν ότι η Ιστορία πέρα από διασκέδαση είναι και επιστήμη. Ο Θούκυς λοιπόν σκέφτεται να διαμορφώσει το μάθημά του έτσι ώστε η διδακτική ώρα να χωριστεί σε δύο μέρη: α) γεγονότα & δεδομένα και β) ανάλυση. Στο πρώτο μέρος (μισή διδακτική ώρα) θα τους πάει στο εργαστήριο Η/Υ για να μελετήσουν τον Μυκηναϊκό πολιτισμό (γεγονότα & δεδομένα) ενώ την υπόλοιπη ώρα του μαθήματος θα γυρίσουν στην τάξη για να συζητήσουν (ανάλυση). Με άλλα λόγια ο Ιστόριος θα διδάξει το μάθημα με τον τρόπο που εργάζονται οι ιστορικοί: πρώτα συλλέγουν τις πληροφορίες και μετά τις αναλύουν.

Ο Ιστόριος έχει ήδη ετοιμάσει το σχέδιο μαθήματος για την ώρα στο εργαστήριο. Πρώτος του στόχος είναι να παρουσιάσει στους μαθητές εικόνες (δεδομένα) από τα κατάλοιπα του Μυκηναϊκού κόσμου: ακροπόλεις, αγγεία, όπλα κλπ. αλλά και τα κύρια γεγονότα. Για άλλες ιστορικές περιόδους, ο Ιστόριος έχει σχεδιάσει να δείξει στους μαθητές του ταινίες αλλά κυρίως χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο. Πριν οι μαθητές φτάσουν στο εργαστήριο, ο καθηγητής έχει κάνει την κατάλληλη προεργασία. Στους υπολογιστές του εργαστηρίου έχει ήδη περάσει στα ‘Αγαπημένα’ του Internet Explorer ορισμένες διευθύνεις στο Διαδίκτυο. Πρώτος λοιπόν προορισμός των μαθητών είναι οι σελίδες για τις Μυκήνες από τον ιστότοπο του Υπουργείου Πολιτισμού . Αφήνει πρώτα τους μαθητές να διαβάσουν το εισαγωγικό κείμενο και μετά τους παροτρύνει να κάνουν κλικ με το ποντίκι τους πάνω στις εικόνες για να τις δουν σε μεγάλο μέγεθος. Πρώτα στην εικόνα με την είσοδο των Μυκηνών και μετά στο σχεδιάγραμμα. Είναι ευκαιρία να τους μιλήσει για την ορεινή θέση της ακροπόλεως των Μυκηνών, για τα κυκλώπεια τείχη, για τα διάφορα οικοδομήματα του χώρου. Μετά οι νεαροί μαθητές εξερευνούν τους συνδέσμους της σελίδας για να δουν τα ευρήματα από της Μυκήνες και να ακούσουν τον νεαρό καθηγητή τους να τους εξηγεί τι είναι το καθένα. Σε λίγο, τους κατευθύνει στο ιστότοπο Stoa/metis όπου οι μαθητές μπορούν να περιηγηθούν ψηφιακά τις Μυκήνες. Εάν μείνει χρόνος, ο Ιστόριος θα κατευθύνει τους μαθητές του στις σελίδες της Ελένη Παπακυριάκου/Αναγνώστου για τις Μυκήνες ή αλλού, μια που υπάρχει μεγάλη επιλογή διευθύνσεων για την συγκεκριμένη εποχή. Πριν φύγουν όμως από το εργαστήριο, ο Ιστόριος βάζει στους μαθητές του να ακούσουν ένα μικρό απόσπασμα από την συλλογή των τεσσάρων CD «Μέλος Αρχαίον» του Πέτρου Ταμπούρη. Έτσι έχει ολοκληρωθεί μια οπτική αλλά και ακουστική ξενάγηση στον Μυκηναϊκό κόσμο. Άλλωστε, το κύριο μέλημα του/της ιστορικού (καθηγήτριας/η και ερευνήτριας/ή) δεν είναι να αναβιώσει τον κόσμο του παρελθόντος; Μήπως και γι’ αυτό τον λόγο δεν διδάσκουμε Ιστορία στο σχολείο;

Οι μαθητές, λοιπόν, γυρνάνε τελικά στην τάξη και αρχίζει η συζήτηση. Ο Ιστόριος έχει προετοιμάσει ερωτήσεις που θα υπενθυμίσουν στα παιδιά τι είδαν στην περιήγησή τους αλλά και οι οποίες, με την βοήθειά του, θα τα οδηγήσουν σε αναλύσεις (ανάλογα με την ηλικία τους) της εποχής του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Ερωτήσεις του τύπου «Πού/Πώς/Γιατί έχτιζαν οι Μυκηναίοι τα φρούριά τους;», «Τι όπλα είχαν;», «Τι γραφή/γλώσσα χρησιμοποιούσαν;» είναι για την επανάληψη ενώ ο Ιστόριος φροντίζει να απαντήσει και στις ερωτήσεις που δεν έκαναν τα παιδιά και είναι του τύπου «Γιατί δημιουργήθηκε και γιατί παρήκμασε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός» (ανάλυση). Κατά την διάρκεια του μαθήματος είτε στο εργαστήριο είτε στην τάξη, ο Ιστόριος φροντίζει να εξηγεί στα παιδιά πώς έγιναν οι ανασκαφές στις Μυκήνες και γιατί ο πολιτισμός αυτός είναι σημαντικός για την ελληνική αλλά και την παγκόσμια Ιστορία. Με το τούτο και με το κείνο περνάει η ώρα και χτυπάει το κουδούνι. Ο Ιστόριος λέει στα παιδιά να διαβάσουν στο σπίτι από το βιβλίο τους για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό, να υπογραμμίσουν τις λέξεις ή τις φράσεις που δεν καταλαβαίνουν για να τις συζητήσουν στην επόμενη συνάντησή τους και το μάθημα τελειώνει.

Όταν ο Ιστόριος παροτρύνει τα παιδιά να διαβάσουν από το βιβλίο τους για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό δεν εννοεί βέβαια το υπάρχον σχολικό βιβλίο. Για να δείξουμε τι εννοούμε με τις λέξεις σχολικό βιβλίο, γράψαμε το κεφάλαιο για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό (αρχείο PDF, 230Kb). Χρειάστηκαν δύο περίπου μήνες από τον υπογράφοντα για να γίνει η έρευνα και η συγγραφή της πρώτης μορφής του συγκεκριμένου κεφαλαίου και πολλοί μήνες για να πάρει την τελική του μορφή. Το κεφάλαιο για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό είναι γραμμένο έτσι ώστε τα παιδιά να έχουν στην διάθεσή τους ένα κείμενο κατανοητό αλλά και με ανεπτυγμένο λεξιλόγιο και ορολογία. Όσο πιο πολύ απλοποιούμε το κείμενο τόσο πιο φτωχούς σε λεξιλόγιο μαθητές παράγουμε. Το κείμενο δίνει πρώτα-πρώτα μια ξεκάθαρη χρονολογική εικόνα της εποχής αλλά δεν χρειάζεται ο μαθητής να γνωρίζει απ’ έξω τις ημερομηνίες. Κατά την συγγραφή του κεφαλαίου για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό, έχει γίνει συνειδητή επιλογή της θεματολογίας και της εκτάσεως του κάθε υποκεφαλαίου έτσι ώστε σε κάθε ένα να αναπτύσσεται συγκεκριμένο θέμα με τόσες λεπτομέρειες ώστε ο μαθητής να μπορεί να συγκρατήσει τελικά περίπου το 50%. Θεωρούμε ότι είναι προτιμότερο να έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες για πέντε θέματα (κοινωνία, γραφή, θρησκεία, οικοδομήματα, τέχνη) παρά να έχουμε περισσότερα αλλά με τηλεγραφική ανάπτυξη.

Τελικός σκοπός του Ιστόριου είναι να διαβάσουν οι μαθητές το βιβλίο σαν ένα ωραίο παραμύθι και όχι να μάθουν το σχετικό κεφάλαιο απ’ έξω. Ο καθηγητής έχει τονίσει στους μαθητές του ότι το βιβλίο δεν χρειάζεται να το φέρνουν σε κάθε μάθημα μαζί τους αλλά μόνο όταν πρόκειται να συζητήσουν την νέα ορολογία/λεξιλόγιο που εκείνο εισαγάγει. Ούτε χρειάζεται να το αποστηθίσουν. Τα βιβλία δεν τυπώνονται για να τα μαθαίνουμε απ’ έξω αλλά για να τα συμβουλευόμαστε όταν ψάχνουμε να βρούμε μία πληροφορία που δεν γνωρίζουμε ή έχουμε ξεχάσει.

Αλλά αν ο τρόπος παραδόσεως και μελέτης είναι ο παραπάνω, σε τι και πώς θα τους εξετάσει ο καθηγητής μας; Πριν από το τεστ, ο Ιστόριος, θα κάνει επανάληψη του κεφαλαίου με όλη την τάξη. Θα ρωτήσει τα παιδιά ερωτήσεις παρόμοιες με αυτές που θα χρησιμοποιήσει στις εξετάσεις. Άλλωστε, σκοπός του τεστ είναι η επανάληψη και εμπέδωση των ιστορικών γνώσεων για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Η βαθμολόγηση των μαθητών είναι απόρροια της επαναλήψεως και όχι αυτοσκοπός. Για να πετύχει τον στόχο αυτό, ο Ιστόριος θα χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους που σκοπό έχουν να βοηθήσουν τους μαθητές του να μάθουν καλύτερα. Ο ιστορικός μας έχει ήδη προετοιμάσει διάφορες ερωτήσεις για τις εξετάσεις. Θα χρησιμοποιήσει ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, κενών λέξεων/φράσεων, ταιριάσματος λέξεων και συντόμων απαντήσεων. Κάθε ερώτηση έχει έναν συγκεκριμένο σκοπό. Οι ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τους μαθητές να ξεχωρίσουν γεγονότα ή δεδομένα που πιθανόν να τους μπερδεύουν. Οι ερωτήσεις κενών λέξεων/φράσεων έχουν στόχο να τους βοηθήσουν να μάθουν την ορολογία της ιστορικής περιόδου που μελετούν. Οι ερωτήσεις ταιριάσματος λέξεων θα βοηθήσουν τους μαθητές να συνδυάσουν γεγονότα και δεδομένα ενώ οι σύντομες απαντήσεις (μικρή παράγραφος) να μάθουν πώς να αναπτύσουν σύντομα τις ιδέες τους.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να προετοιμάσει ο οποιοσδήποτε καθηγητής ερωτήσεις τέτοιου τύπου για τις εξετάσεις. Οι ερωτήσεις πρέπει να έχουν προετοιμαστεί από ειδική ομάδα καθηγητών, η οποία θα έχει δημιουργήσει μια τράπεζα ερωτήσεων από όπου ο Ιστόριος θα αντλήσει εκείνες που θεωρεί ότι ανταποκρίνονται καλύτερα στην διδασκαλία του. Για παράδειγμα, εάν τα παιδιά δείξουν περισσότερο ενδιαφέρον για τα όπλα των Μυκηναίων και συγκεντρώσουν πολύ περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτά τότε είναι φυσικό να υπάρχουν και περισσότερες ερωτήσεις πάνω σ’ αυτό το θέμα.

Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στις ερωτήσεις που πρόκειται να χρησιμοποιήσει ο Ιστόριος οι οποίες έχουν συνταχτεί με βάση το κεφάλαιο που γράψαμε για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό (αρχείο PDF, 230Kb):

Σκοπός όλων των ερωτήσεων είναι να οξυνθεί η παρατηρητικότητα των μαθητών, να μπορούν οι εξεταζόμενοι να ξεχωρίσουν κατά την μελέτη τους αλλά και κατά την παράδοση τα σημαντικά σημεία από τις δευτερεύουσες λεπτομέρειες και να μπορέσουν να συνδυάσουν γνώσεις από διάφορα σημεία του κεφαλαίου. Φυσικά, όλα αυτά θα γίνουν σε βαθμό ανάλογο με την ηλικία τους.

1. Πολλαπλή Επιλογή:
Με τις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών εξετάζουμε γεγονότα ή δεδομένα που μπερδεύουν τον μαθητή. Αν και υπάρχουν πολλοί τύποι ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής, εδώ χρησιμοποιείται ο κλασσικός τύπος των τεσσάρων πιθανών επιλογών με μία μόνο σωστή. Επίσης, χρησιμοποιείται και η διαβάθμιση των επιλογών σύμφωνα με την αρχή: απορριπτέα, σχετική αλλά λάθος, πιθανή αλλά λάθος, σωστή. Μεγάλη σημασία παίζει και η σειρά με την οποία εμφανίζονται οι πιθανές απαντήσεις αλλά και η θέση της σωστής απάντησης (Α, Β, Γ, Δ). Η ερώτηση είναι πιο δύσκολη εάν οι τρεις παραπλήσιες απαντήσεις είναι η μία μετά την άλλη και η απορριπτέα στην αρχή (απάντηση Α) ή στο τέλος (απάντηση Δ). Επίσης, οι περισσότεροι μαθητές που δεν έχουν παρακολουθήσει το μάθημα ή μελετήσει καλά τείνουν να απαντούν την ερώτηση Γ ως σωστή, ίσως διότι και πολλοί συντάκτες ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής τοποθετούν πολύ συχνά και εσφαλμένα την σωστή απάντηση στην επιλογή Γ.

Βαθμός δυσκολίας: Εύκολη (σωστή απάντηση η Γ)
Οι Μυκηναίοι είχαν εμπορικές σχέσεις με 
Α. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και την νότια Ιαπωνία (απορριπτέα)
Β. την Αίγυπτο, την Μικρά Ασία και την βόρεια Ιταλία (σχετική αλλά λάθος)
Γ. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και τις αποικίες τους (σωστή)
Δ. την Αίγυπτο, τις αποικίες τους στην Παλαιστίνη και άλλες περιοχές (πιθανή αλλά λάθος)

Βαθμός δυσκολίας: Μέτρια (σωστή απάντηση η Β)
Οι Μυκηναίοι είχαν εμπορικές σχέσεις με 
Α. την Αίγυπτο, την Μικρά Ασία και την βόρεια Ιταλία (σχετική αλλά λάθος)
Β. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και τις αποικίες τους (σωστή)
Γ. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και την νότια Ιαπωνία (απορριπτέα)
Δ. την Αίγυπτο, τις αποικίες τους στην Παλαιστίνη και άλλες περιοχές (πιθανή αλλά λάθος)

Βαθμός δυσκολίας: Δύσκολη (σωστή απάντηση η Α)
Οι Μυκηναίοι είχαν εμπορικές σχέσεις με 
Α. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και τις αποικίες τους (σωστή)
Β. την Αίγυπτο, την Μικρά Ασία και την βόρεια Ιταλία (σχετική αλλά λάθος)
Γ. την Αίγυπτο, τις αποικίες τους στην Παλαιστίνη και άλλες περιοχές (πιθανή αλλά λάθος)
Δ. την Αίγυπτο, πόλεις στην Παλαιστίνη και την νότια Ιαπωνία (απορριπτέα)

2. Κενή λέξη/φράση
Οι ερωτήσεις κενών λέξεων/φράσεων πρέπει να χρησιμοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε η σωστή απάντηση να είναι μόνο μία. Με αυτές τις ερωτήσεις εξετάζουμε κυρίως ορολογία.

Σωστή χρήση:
Οι Μυκηναίοι κατασκεύαζαν λακκοειδείς, θαλαμοηδείς και __________ τάφους. (εύκολη)
Οι Μυκηναίοι κατασκεύαζαν λακκοειδείς, __________ και __________ τάφους. (μέτρια)
Οι Μυκηναίοι κατασκεύαζαν __________, __________ και __________ τάφους. (δύσκολη)

Λανθασμένη χρήση:
Οι Μυκηναίοι __________ την λίμνη στην Κωπαΐδα.
(δεν έχει ιστορική αξία να βρει ο μαθητής την λέξη αποστράγγισαν)

3. Ταίριασμα λέξεων/φράσεων
Οι ερωτήσεις ταιριάσματος λέξεων/φράσεων θα βοηθήσουν τους μαθητές να συνδυάσουν γεγονότα και δεδομένα.

Απαντήσεις:
1Δ
2Β
3Ζ
4Γ
5Α
6Ε

4. Σύντομες Απαντήσεις.
Οι σύντομες απαντήσεις (μικρή παράγραφος) χρησιμοποιούνται ως το πρώτο βήμα προς την συγγραφή ιστορικού δοκιμίου σε συνθήκες εξετάσεων. Επίσης, οι ερωτήσεις αυτές μπορεί να είναι διατυπωμένες με την μέθοδο «καθοδήγηση γραφής παραγράφου», δηλαδή ερωτήσεις, οι απαντήσεις των οποίων συνθέτουν σύντομη παράγραφο. Ο τρόπος αυτός χρησιμοποιείται για να διδάξει τους μαθητές να αναπτύσσουν τις γνώσεις τους με σύντομο και οργανωμένο τρόπο.

1. Πώς ονομάζεται η γραφή των Μυκηναίων; Πάνω σε τι έγραφαν οι Μυκηναίοι;
   Ποιος ή ποιοι μπόρεσαν να διαβάσουν πρώτοι την γραφή των Μυκηναίων; (εύκολη)
2. Γράψτε τις περιόδους στις οποίες χωρίζεται η ιστορία της Μυκηναϊκής εποχής.
   Ποιο είναι το πιο σημαντικό γεγονός κάθε περιόδου; (μέτρια)
3. Γιατί είναι σημαντικός ο Μυκηναϊκός πολιτισμός; (δύσκολη)

Η διδασκαλία και ο τρόπος εξετάσεως των μαθητών από τον Ιστόριο Θούκυ είναι τελείως διαφορετικός από τον συνήθη, αυτόν που βρίσκουμε στα περισσότερα σχολεία της χώρας. Με τον νέο τρόπο ο μαθητής γίνεται συμμέτοχος στην ανακάλυψη της νέας γνώσης με την καθοδήγηση του καθηγητή, μαθαίνει να συζητάει και να εκφράζει τις απόψεις του αλλά και να ξεχωρίζει το απολύτως σημαντικό από τις επιπλέον λεπτομέρειες. Το Διαδίκτυο, το κατάλληλο οπτικοακουστικό υλικό, η παράδοση, η συζήτηση αλλά και τα τεστς, όλα χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν τον μαθητή να μάθει την, από, και για την Ιστορία.

Περιεχόμενα